Το άρθρο είναι εκτενές, αλλά εαν κάνετε τον κόπο, ίσως σας διαφωτίσει.
Το άσθμα είναι με διαφορά η συχνότερη χρόνια πάθηση στα παιδιά. Στην χώρα μας το ποσοστό εμφάνισης της νόσου είναι περι το 15% . Τι σημαίνει πρακτικά αυτό ; Σε μια σχολική αίθουσα με 25-27 παιδιά , τα 5 έχουν εκδηλώσεις άσθματος ....
Τώρα που το μάθατε αυτό, καθήστε και σκεφτείτε : Στην τάξη του παιδιού σας γνωρίζετε 5 παιδιά με άσθμα ; Στον οικογενειακό- φιλικό σας περίγυρο ; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Πώς γίνεται όμως να μην γνωρίζετε ούτε ένα παιδί με την συχνότερη, όπως είπαμε, πάθηση της παιδικής ηλικίας ;
Η απάντηση είναι απλή. Σε μια χώρα που βρισκόμαστε ακόμη σε νοοτροπίες μεσαίωνα, το παιδικό άσθμα είναι "ταμπού". Το παιδί λοιπόν επιτρέπεται να βήχει συχνά-πυκνά, επιτρέπεται να σφυρίζει, επιτρέπεται ο παιδίατρος να μας δίνει "μάσκες" σε κάθε ευκαιρία. Επιτρέπεται να πουμε ότι το παιδί μας κάνει "βρογχικά" ή ακροαστικά , ότι "βράζει". Αλλά προς Θεού....ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΑΣΘΜΑ !
Οι λέξεις μπορεί να μην έχουν τόση σημασία, η νοοτροπία όμως έχει. Για την ακρίβεια η γενικότερη νοοτροπία που επιτρέπει να περιγράψουμε με διαφόρους τρόπους το τι έχει ένα παιδί , αλλά όχι να το κατονομάσουμε. Αυτό είναι ιδιαίτερα "βολικό". Ο γιατρός που θα βάλει επίσημα την διάγνωση του άσθματος, πέραν του ότι προκαλεί την δυσαρέσκεια των γονέων, δεσμεύεται απόλυτα από την διάγνωση του και πρέπει να κάνει 1-2-3 πράγματα. Ο άλλος όμως ; Ο γιατρός που θα το "πει με δικά του λόγια" ; Αυτός είναι αγαπητός και πάνω από όλα ΕΥΕΛΙΚΤΟΣ. Η διάγνωση δεν τον δεσμεύει. Μπορεί να δώσει μάσκες,κορτιζόνες,αντιβιώσεις (κάτι από όλα αυτά, ή και ΟΛΑ) με όποια σειρά του κατέβει στο μυαλό.
Το πρόβλημα είναι απλοικό. Δεν γίνεται να βοηθήσεις αποτελεσματικά ένα παιδί, εαν αποφεύγεις να το διαγνώσεις είτε από αδυναμία είτε για άλλους λόγους. Κάπως έτσι, πολλά παιδιά περνούν την παιδική τους ηλικία μέσα στον βήχα και τα φάρμακα και οι μητέρες βρίζουν την κακή τους τύχη που το παιδί στον παιδικό/νηπιαγωγείο/δημοτικό "το έχω κάθε μήνα άρρωστο".
Τι είναι το άσθμα ;
Είναι μια χρόνια φλεγμονή των πνευμόνων κατά την οποία οι βρόγχοι του παιδιού εμφανίζουν έντονη αντίδραση (υπεραντιδραστικότητα) όταν έρθουν σε επαφή με συγκεκριμένους ερεθιστικούς παράγοντες . Ο ορισμός είναι επίτηδες υπεραπλουστευμένος για να γίνει κατανοητός. Το παιδί με άσθμα δηλαδή, ενοχλείται και εμφανίζει συμπτώματα όταν έρθει σε επαφή με παράγοντες που σε άλλο παιδί δεν θα είχαν τον ίδιο αντίκτυπο.
Ποιοι είναι οι παράγοντες αυτοί ;
Το άσθμα είναι πολυπαραγοντική νόσος. Επηρεάζεται δηλαδή τόσο από την κληρονομικότητα όσο και από παράγοντες περιβαλλοντικούς. Αυτοί είναι :
α) Αλλεργιογόνα (γύρη, χόρτα, ακάρεα της σκόνης, τρίχωμα/επιθήλια ζώων)
β) Χημικές ουσίες (καθαριστικά για το σπίτι, απορρυπαντικά, καπνός τσιγάρου - το σημαντικότερο όλων)
γ) Λοιμώξεις (συνηθισμένο σε παιδιά προσχολικής ηλικίας - "ιογενής βρογχόσπασμος" - το παιδί εμφανίζει αναπνευστική συμπτωματολογία ή επιδείνωση της υπάρχουσας επι της ευκαιρίας ιώσεων)
δ) Άσκηση ( Exercise Induced Asthma - ξεχωριστός τύπος άσθματος. Το παιδί μετά από έντονη άσκηση σταματά λαχανιασμένο και κοντανασαίνει).
ε) Ψυχογενείς παράγοντες (στρες, προβλήματα στο οικογενειακό-φιλικό-σχολικό περιβάλλον)
Οικογενειακό- ατομικό ιστορικό :
Εαν ρωτήσεις τους γονείς του ασθματικού παιδιού, συχνά θα διαπιστώσεις ότι ένας από τους δύο τουλάχιστον θα σου πει ότι σαν παιδί και ο ίδιος έβηχε συχνά, έπαιρνε φάρμακα , ή είχε κάποια αλλεργία. Δεν σημαίνει ότι το παιδί του θα έχει ακριβώς το ίδιο. Αυτό που κληρονομείται είναι μια ατοπία (αλλεργική διάθεση) , μια "ευαισθησία" σε ποικίλες εκδηλώσεις.
Το άσθμα είναι το πιο χοντρό κλαδί του δέντρου της παιδικής αλλεργίας . Τα άλλα κλαδιά είναι η αλλεργική ρινίτιδα (συχνά μπουκώματα) , η αλλεργική επιπεφυκίτιδα (μάτια ευαίσθητα που φαγουρίζουν/τρέχουν) και βέβαια η αλλεργική δερματίτιδα/έκζεμα (ευαίσθητο δέρμα που αντιδρά/κοκκινίζει εύκολα). Δεν είναι απαραίτητο ένα παιδί να εμφανίζει όλες αυτές τις εκδηλώσεις. Ένα παιδί όμως με θετικό οικογενειακό ιστορικό και ρινίτιδα είναι σαφώς υποψήφιο να έχει/ή να μας κάνει προσεχώς και άσθμα.
Συμπτώματα :
Η κλασσική τριάδα :
1. Βήχας . Πολλές φορές μπορεί να είναι η πρώτη/μόνη εκδήλωση του άσθματος και να εμφανίζεται μετά από άσκηση ή κατά τον ύπνο προς τις πρώτες πρωινές ώρες συνηθέστερα.
2. Σφύριγμα (συριγμός) : Το παιδί μπορεί να σφυρίζει κατά την εκπνοή. Σε έντονες εξάρσεις αυτό μπορεί να γίνει ακουστό ακόμη και από τους γονείς , χωρίς δηλαδή να χρειάζεται στηθοσκόπιο.
3. Δύσπνοια . Το παιδί εμφανίζεται σαν να μην του φτάνει ο αέρας. Μπορεί να δυσκολεύεται να ξαπλώσει το βράδυ.
Διάγνωση :
Εδώ είμαστε. Λόγω της ετερογένειας και της περιοδικότητας των συμπτωμάτων, η διάγνωση πρέπει να γίνει από γιατρό που έχει την ανάλογη ικανότητα και εμπειρία .
1) Λεπτομερέστατο οικογενειακό- ατομικό ιστορικό. Από τη εμπειρία μας και τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιούνται, απαιτούνται τουλάχιστον 15 λεπτά ΜΟΝΟ για το ιστορικό.
2) Έλεγχος αναπνευστικής δοκιμασίας . Εκτίμηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής (PEFR) με ροόμετρο ή ακόμα πληρέστερα του συνόλου της αναπνευστικής λειτουργίας με σπιρομέτρηση . Οι τιμές που θα προκύψουν συγκρίνονται με αυτές που προβλέπονται για το ύψος και την ηλικία του παιδιού. Αυτές είναι βεβαίως ειδικές δοκιμασίες που ελάχιστοι παιδίατροι τις εκτελούν και άκομα ελαχιστότεροι μπορούν να τις αξιολογήσουν αποτελεσματικά . Εαν δεν υπάρχει πρόσβαση σε καλό γνώστη ή/και παιδοπνευμονολόγο , προτιμήστε πνευμονολόγο ενηλίκων (οι δοκιμασίες αυτές εκτελούνται ούτως ή άλλως σε παιδιά > 5 ετών που μπορούν να συνεργαστούν καλώς) παρά έναν παιδίατρο που υποστηρίζει ότι γνωρίζει, αλλά επι της ουσίας δεν έχει καμμία ειδική εκπαίδευση.
3) Δοκιμασία αντιστρεπτότητας. Χρησιμότατη και εύκολη εξέταση. Περιλαμβάνει την εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας πριν και μετά την χορήγηση βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου. Ένα παιδί που η αναπνευστική του λειτουργία βελτιώνεται κατά 12% (και άνω) μετά την χορήγηση βρογχοδιασταλτικού (Aerolin) δεν μπορεί να έχει τίποτε άλλο, παρά άσθμα ! Είναι τόσο απλό .
4) Αλλεργιολογικός έλεγχος. Γίνεται συνήθως αφού μπει η διάγνωση για την διευκρίνηση του υποστρώματος της νόσου . Φυσιολογικός αλλεργιολογικός έλεγχος ΔΕΝ σημαίνει κατ' ανάγκη απουσία άσθματος.
5) Ακτινογραφία θώρακος. ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ! Την ζητούμε μόνο σε περιπτώσεις που έχουμε αποτυχει στον ικανοποιητικό έλεγχο του άσθματος και χρειάζεται να αναθεωρήσουμε την αρχική διάγνωση.
Αντιμετώπιση :
1) Το πρώτο και βασικότερο στην αντιμετώπιση του άσθματος που πρέπει να πουμε είναι η αποφυγή των πιθανών ερεθιστικών παραγόντων. Τα παιδιά πρέπει να ζουν σε ένα περιβάλλον απόλυτα καθαρό, όσο το δυνατόν χωρις ορατή σκόνη και υγρασία . Οι χώροι πρέπει να είναι λοιπόν πολύ καθαροί και όλα τα δωμάτια του σπιτιού να αερίζονται επαρκώς . Η επαφή με το παθητικό κάπνισμα είναι ο παράγοντας που δεν θα επιτρέψει στο παιδί μας ΠΟΤΕ να γίνει τελείως καλά. Το κάπνισμα στον απορροφητήρα ΔΕΝ είναι αποδεκτό. Ακόμη και το κάπνισμα στο μπαλκόνι μπορεί να είναι ανεπαρκές, αφού ο καπνιστής αποδεσμεύει ΟΛΕΣ τις ώρες της ημέρας νικοτίνη με την αναπνοή του σε μια ακτίνα μέχρι 70 πόντους από το στόμα του. Εαν το παιδί του βρίσκεται εντός της ακτίνας, η νικοτίνη μεταφέρεται στο δικό του βρογχικό δένδρο. "Εγώ έκανα ότι μου είπε ο παιδίατρος, αλλά και πάλι το παιδί δεν είναι τελείως καλά" . Την επόμενη φορά που θα το πεις , ξανασκέψου τα ένα-ένα.
2) Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό από το άλλο. Το ίδιο ισχύει και για το άσθμα του. Αποφεύγω λοιπόν αυτά που έχω παρατηρήσει ότι ενοχλούν το δικό μου παιδί. Κάθε φορά που χειροτερεύει, αναρωτιέμαι... Πήγαμε κάπου ; Ήρθε σε επαφή με λουλούδια,γύρη ; Έπαιξε με ζώα ; Έτρεξε πολύ ; Μύριζε χλωρίνη ή κάτι άλλο ; Τι έφαγε ; Όλα αυτά αποτελεσματικά καταγράφονται στο ημερολόγιο άσθματος (asthma diary) που οι γιατροί δεν εφαρμόζουν και οι γονείς "βαριούνται" να κρατούν.
3) Φάρμακα . Εδώ πρέπει να κάνουμε μια διάκριση.
3Α) Ο ασθματικός παροξυσμός . Το επείγον επεισόδιο, δηλαδή. Πνίγεται το παιδί στον βήχα και δεν μπορεί να πάρει ανάσα. Η θεραπεία εδώ είναι άμεση/ανακουφιστική , με λίγα λόγια Aerolin ! 4-6 πατήματα μέσω αεροθαλάμου τα οποία μπορούμε να επαναλάβουμε μετά από 20 λεπτά εκ νέου. Ενοχλούμε τον γιατρό μας ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ (ασχέτως ώρας) για να μας κατευθύνει. Η κορτιζόνη θα αρχίσει να δρά μετά από 1-2 ώρες, δεν θα "σώσει" το παιδί όπως πολλοί φαντάζονται. Αποτυχία αντιμετώπισης του οξέος παροξυσμού είτε λόγων κακών ενεργειών, είτε λόγω βαρύτητας της κρίσης, θα οδηγήσει στο νοσοκομείο.
3Β) Χρόνιο άσθμα- έλεγχος . Το άσθμα με την ηλικία ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ! Ελαχιστότατα είναι τα παιδιά που θα το κουβαλήσουν στην ενήλικο ζωή. Το παιδί μας λοιπόν, θα είναι απολύτως καλα. Το στοίχημα είναι ,μέχρι να συμβεί αυτό, το άσθμα του να ελέγχεται άριστα . Άριστα σημαίνει ότι το παιδί δεν παρεμποδίζεται στην ζωή του, παίζει, τρέχει και συμμετέχει όπως όλα τα άλλα παιδιά. Δεν έχει συχνά συμπτώματα ιδίως νυχτερινά , δεν εμφανίζει συχνές κρίσεις, δεν χρειάζεται πολλά φάρμακα και διατηρεί μια καλή αναπνευστική λειτουργία ( FEV1 >80 %). Το να ελέγξεις λοιπόν τέλεια ένα άσθμα μακροχρονίως και μάλιστα με τις μικρότερες δυνατές δόσεις φαρμάκων είναι τέχνη. Και η τέχνη θέλει μάστορα... Aerolin, Flixotide, Seretide, κορτιζόνες, Singulair , θεοφυλλίνες , αντιισταμινικά. Τα έχετε ακούσει όλα είμαι βέβαιος. Το πότε,το πως και σε ποιες δόσεις όμως θα χρησιμοποιηθούν είναι αντικείμενο βαθιάς γνώσης και εμπειρίας. Εμπειρίας που δυστυχώς είναι δυσεύρετη στην "χώρα του περίπου". Η αγωγή πρέπει να αναθεωρείται κάθε 2-3 μήνες με σκοπό την εξεύρεση των ελάχιστων δόσεων κάτω από τις οποίες το παιδί μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά.
Κλείνω με μύθους και πραγματικότητες :
α) Να μην ντρεπόμαστε να διεκδικήσουμε την ακριβή διάγνωση του παιδιού μας. Εκτός από τον "κακό γιατρό" , η ευθύνη βαραίνει εξίσου κι εμας για το πόσο βοηθήσαμε το παιδί μας.
β) Οι μάσκες δεν είναι αντιβηχικά. Παιδί χωρίς σαφή ακροαστικά/βρογχόσπασμο ΔΕΝ χρειάζεται εισπνοές.
γ) Κάποτε (ίσως και ακόμη) ήταν "πολύ της μόδας" να έχουμε στο σπίτι και έναν νεφελοποιητή. Η μητέρα λοιπόν μπορούσε άνετα να δεχτεί ότι η/ο παιδίατρος την έβαλε να πάρει έναν νεφελοποιητή 400 ευρώ και ότι κάθε μέρα αδειάζει έναν τόνο φάρμακα, αλλά....(ναι,καλά το μαντέψατε) εαν της έλεγες ότι το παιδί της ήταν ασθματικό αντιδρούσε. "Όχι γιατρέ, εμείς μόνο λίγα ακροαστικά κάνουμε...". Ο νεφελοποιητής λοιπόν έχει περίτρανα αποδειχτεί ότι δεν πλεονεκτεί ΣΕ ΤΙΠΟΤΑ στην χορήγηση βρογχοδιασταλτικών έναντι του αεροθαλάμου.
- "Μα εμείς γιατρέ πήγαμε στο νοσοκομείο και μας κάναν νεφελοποιητή και μας βοήθησε πολύ"
Ναι. Αλλά ο νεφελοποιητής του νοσοκομείου έχει και μια παροχή οξυγόνου στον τοίχο, του σπιτιού είναι ένα πλαστικό παιχνίδι. Το υγροποιημένο οξυγόνο λοιπόν, είναι αυτό που έκανε την μεγάλη διαφορά.
δ) Υπάρχει ΜΙΑ ΜΟΝΟ ένδειξη για θεραπεία ασθματικού παροξυσμού μέσω νεφελοποιητή. Η περίπτωση του "ευθραύστου άσθματος" ( Brittle asthma type 2) κατά το οποίο το παιδί κάνει βαριές κρίσεις "εν αιθρία" με απροσδόκητες μεγάλες πτώσεις της PEFR . Είναι μια πολύ ειδική διάγνωση, η οποία απαιτεί μεγάλη εμπειρία και δεν νομίζω ότι ο γενικός παιδίατρος που δεν μιλά ΚΑΝ για άσθμα φτάνει σε τέτοια μήκη.Ασχέτως της εμπειρίας του παιδιάτρου, παιδιά με ειδικά άσθματα είναι προτιμητέο να παραπέμπονται στον παιδοπνευμονολόγο.
ε) Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του άσθματος είναι χρονοβόρα και κοπιώδης. Ένα μικρό αντίτιμο μπροστά στην καλή υγεία και την φυσιολογική ζωή του παιδιού μας. Αναλύοντας τις παραμέτρους της διάγνωσης (λεπτομερές ιστορικό, αναπνευστικές δοκιμασίες, αντιστρεπτότητα) αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συγκεκριμένη πρώτη και σημαντικότερη επίσκεψη στον γιατρό οφείλει να διαρκέσει εξ'ορισμού minimum 60 λεπτά..Δεν μπορούμε λοιπόν να λέμε ότι πήγα στον παιδίατρο και στο κλασσικό ξεπέταγμα των 10 λεπτών είπαμε για τα ακροαστικά του παιδιού. Sorry, το έχω μετρήσει, δεν βγαίνει...
στ) Θα διαπιστώσατε ότι στην θεραπεία δεν ανέφερα πουθενά για αντιβίωση. Γιατί άραγε ; Γιατί ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ !
Συμπερασματικά, το άσθμα δεν είναι και δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού. Απλά χρειάζεται μια σωστή και νοικοκυρεμένη προσέγγιση. Με την σωστή θεραπεία και καθοδήγηση, το παιδί μας θα μπορεί να έχει μια φυσιολογικότατη ζωή χωρίς αποκλεισμούς.
Το άσθμα είναι με διαφορά η συχνότερη χρόνια πάθηση στα παιδιά. Στην χώρα μας το ποσοστό εμφάνισης της νόσου είναι περι το 15% . Τι σημαίνει πρακτικά αυτό ; Σε μια σχολική αίθουσα με 25-27 παιδιά , τα 5 έχουν εκδηλώσεις άσθματος ....
Τώρα που το μάθατε αυτό, καθήστε και σκεφτείτε : Στην τάξη του παιδιού σας γνωρίζετε 5 παιδιά με άσθμα ; Στον οικογενειακό- φιλικό σας περίγυρο ; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Πώς γίνεται όμως να μην γνωρίζετε ούτε ένα παιδί με την συχνότερη, όπως είπαμε, πάθηση της παιδικής ηλικίας ;
Η απάντηση είναι απλή. Σε μια χώρα που βρισκόμαστε ακόμη σε νοοτροπίες μεσαίωνα, το παιδικό άσθμα είναι "ταμπού". Το παιδί λοιπόν επιτρέπεται να βήχει συχνά-πυκνά, επιτρέπεται να σφυρίζει, επιτρέπεται ο παιδίατρος να μας δίνει "μάσκες" σε κάθε ευκαιρία. Επιτρέπεται να πουμε ότι το παιδί μας κάνει "βρογχικά" ή ακροαστικά , ότι "βράζει". Αλλά προς Θεού....ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΑΣΘΜΑ !
 |
| Η ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΜΗΤΕΡΑ ΔΕΧΕΤΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩΣ ΤΙΣ ΜΑΣΚΕΣ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΤΗΝ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ |
Οι λέξεις μπορεί να μην έχουν τόση σημασία, η νοοτροπία όμως έχει. Για την ακρίβεια η γενικότερη νοοτροπία που επιτρέπει να περιγράψουμε με διαφόρους τρόπους το τι έχει ένα παιδί , αλλά όχι να το κατονομάσουμε. Αυτό είναι ιδιαίτερα "βολικό". Ο γιατρός που θα βάλει επίσημα την διάγνωση του άσθματος, πέραν του ότι προκαλεί την δυσαρέσκεια των γονέων, δεσμεύεται απόλυτα από την διάγνωση του και πρέπει να κάνει 1-2-3 πράγματα. Ο άλλος όμως ; Ο γιατρός που θα το "πει με δικά του λόγια" ; Αυτός είναι αγαπητός και πάνω από όλα ΕΥΕΛΙΚΤΟΣ. Η διάγνωση δεν τον δεσμεύει. Μπορεί να δώσει μάσκες,κορτιζόνες,αντιβιώσεις (κάτι από όλα αυτά, ή και ΟΛΑ) με όποια σειρά του κατέβει στο μυαλό.
Το πρόβλημα είναι απλοικό. Δεν γίνεται να βοηθήσεις αποτελεσματικά ένα παιδί, εαν αποφεύγεις να το διαγνώσεις είτε από αδυναμία είτε για άλλους λόγους. Κάπως έτσι, πολλά παιδιά περνούν την παιδική τους ηλικία μέσα στον βήχα και τα φάρμακα και οι μητέρες βρίζουν την κακή τους τύχη που το παιδί στον παιδικό/νηπιαγωγείο/δημοτικό "το έχω κάθε μήνα άρρωστο".
Τι είναι το άσθμα ;
Είναι μια χρόνια φλεγμονή των πνευμόνων κατά την οποία οι βρόγχοι του παιδιού εμφανίζουν έντονη αντίδραση (υπεραντιδραστικότητα) όταν έρθουν σε επαφή με συγκεκριμένους ερεθιστικούς παράγοντες . Ο ορισμός είναι επίτηδες υπεραπλουστευμένος για να γίνει κατανοητός. Το παιδί με άσθμα δηλαδή, ενοχλείται και εμφανίζει συμπτώματα όταν έρθει σε επαφή με παράγοντες που σε άλλο παιδί δεν θα είχαν τον ίδιο αντίκτυπο.
 |
| Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΒΡΟΓΧΟΣΠΑΣΜΟΣ |
Ποιοι είναι οι παράγοντες αυτοί ;
Το άσθμα είναι πολυπαραγοντική νόσος. Επηρεάζεται δηλαδή τόσο από την κληρονομικότητα όσο και από παράγοντες περιβαλλοντικούς. Αυτοί είναι :
α) Αλλεργιογόνα (γύρη, χόρτα, ακάρεα της σκόνης, τρίχωμα/επιθήλια ζώων)
β) Χημικές ουσίες (καθαριστικά για το σπίτι, απορρυπαντικά, καπνός τσιγάρου - το σημαντικότερο όλων)
γ) Λοιμώξεις (συνηθισμένο σε παιδιά προσχολικής ηλικίας - "ιογενής βρογχόσπασμος" - το παιδί εμφανίζει αναπνευστική συμπτωματολογία ή επιδείνωση της υπάρχουσας επι της ευκαιρίας ιώσεων)
δ) Άσκηση ( Exercise Induced Asthma - ξεχωριστός τύπος άσθματος. Το παιδί μετά από έντονη άσκηση σταματά λαχανιασμένο και κοντανασαίνει).
ε) Ψυχογενείς παράγοντες (στρες, προβλήματα στο οικογενειακό-φιλικό-σχολικό περιβάλλον)
 |
| ΤΙ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΝΕΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΠΑΙΔΙ ; |
Οικογενειακό- ατομικό ιστορικό :
Εαν ρωτήσεις τους γονείς του ασθματικού παιδιού, συχνά θα διαπιστώσεις ότι ένας από τους δύο τουλάχιστον θα σου πει ότι σαν παιδί και ο ίδιος έβηχε συχνά, έπαιρνε φάρμακα , ή είχε κάποια αλλεργία. Δεν σημαίνει ότι το παιδί του θα έχει ακριβώς το ίδιο. Αυτό που κληρονομείται είναι μια ατοπία (αλλεργική διάθεση) , μια "ευαισθησία" σε ποικίλες εκδηλώσεις.
Το άσθμα είναι το πιο χοντρό κλαδί του δέντρου της παιδικής αλλεργίας . Τα άλλα κλαδιά είναι η αλλεργική ρινίτιδα (συχνά μπουκώματα) , η αλλεργική επιπεφυκίτιδα (μάτια ευαίσθητα που φαγουρίζουν/τρέχουν) και βέβαια η αλλεργική δερματίτιδα/έκζεμα (ευαίσθητο δέρμα που αντιδρά/κοκκινίζει εύκολα). Δεν είναι απαραίτητο ένα παιδί να εμφανίζει όλες αυτές τις εκδηλώσεις. Ένα παιδί όμως με θετικό οικογενειακό ιστορικό και ρινίτιδα είναι σαφώς υποψήφιο να έχει/ή να μας κάνει προσεχώς και άσθμα.
Συμπτώματα :
Η κλασσική τριάδα :
1. Βήχας . Πολλές φορές μπορεί να είναι η πρώτη/μόνη εκδήλωση του άσθματος και να εμφανίζεται μετά από άσκηση ή κατά τον ύπνο προς τις πρώτες πρωινές ώρες συνηθέστερα.
2. Σφύριγμα (συριγμός) : Το παιδί μπορεί να σφυρίζει κατά την εκπνοή. Σε έντονες εξάρσεις αυτό μπορεί να γίνει ακουστό ακόμη και από τους γονείς , χωρίς δηλαδή να χρειάζεται στηθοσκόπιο.
3. Δύσπνοια . Το παιδί εμφανίζεται σαν να μην του φτάνει ο αέρας. Μπορεί να δυσκολεύεται να ξαπλώσει το βράδυ.
Διάγνωση :
Εδώ είμαστε. Λόγω της ετερογένειας και της περιοδικότητας των συμπτωμάτων, η διάγνωση πρέπει να γίνει από γιατρό που έχει την ανάλογη ικανότητα και εμπειρία .
1) Λεπτομερέστατο οικογενειακό- ατομικό ιστορικό. Από τη εμπειρία μας και τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιούνται, απαιτούνται τουλάχιστον 15 λεπτά ΜΟΝΟ για το ιστορικό.
2) Έλεγχος αναπνευστικής δοκιμασίας . Εκτίμηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής (PEFR) με ροόμετρο ή ακόμα πληρέστερα του συνόλου της αναπνευστικής λειτουργίας με σπιρομέτρηση . Οι τιμές που θα προκύψουν συγκρίνονται με αυτές που προβλέπονται για το ύψος και την ηλικία του παιδιού. Αυτές είναι βεβαίως ειδικές δοκιμασίες που ελάχιστοι παιδίατροι τις εκτελούν και άκομα ελαχιστότεροι μπορούν να τις αξιολογήσουν αποτελεσματικά . Εαν δεν υπάρχει πρόσβαση σε καλό γνώστη ή/και παιδοπνευμονολόγο , προτιμήστε πνευμονολόγο ενηλίκων (οι δοκιμασίες αυτές εκτελούνται ούτως ή άλλως σε παιδιά > 5 ετών που μπορούν να συνεργαστούν καλώς) παρά έναν παιδίατρο που υποστηρίζει ότι γνωρίζει, αλλά επι της ουσίας δεν έχει καμμία ειδική εκπαίδευση.
3) Δοκιμασία αντιστρεπτότητας. Χρησιμότατη και εύκολη εξέταση. Περιλαμβάνει την εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας πριν και μετά την χορήγηση βρογχοδιασταλτικού φαρμάκου. Ένα παιδί που η αναπνευστική του λειτουργία βελτιώνεται κατά 12% (και άνω) μετά την χορήγηση βρογχοδιασταλτικού (Aerolin) δεν μπορεί να έχει τίποτε άλλο, παρά άσθμα ! Είναι τόσο απλό .
4) Αλλεργιολογικός έλεγχος. Γίνεται συνήθως αφού μπει η διάγνωση για την διευκρίνηση του υποστρώματος της νόσου . Φυσιολογικός αλλεργιολογικός έλεγχος ΔΕΝ σημαίνει κατ' ανάγκη απουσία άσθματος.
5) Ακτινογραφία θώρακος. ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ! Την ζητούμε μόνο σε περιπτώσεις που έχουμε αποτυχει στον ικανοποιητικό έλεγχο του άσθματος και χρειάζεται να αναθεωρήσουμε την αρχική διάγνωση.
 |
| AΓΟΡΙ 12 ΕΤΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΒΗΧΑ. ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΑΝΤΙΣΤΡΕΠΤΟΤΗΤΑΣ. ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΤΑ 20% ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΒΡΟΓΧΟΔΙΑΣΤΟΛΗ (68%----88%). ΑΣΘΜΑ, ΤΕΛΕΙΩΣΑΜΕ ΤΟΣΟ ΑΠΛΑ ΜΕ ΔΥΟ ΦΥΣΗΜΑΤΑ. |
Αντιμετώπιση :
1) Το πρώτο και βασικότερο στην αντιμετώπιση του άσθματος που πρέπει να πουμε είναι η αποφυγή των πιθανών ερεθιστικών παραγόντων. Τα παιδιά πρέπει να ζουν σε ένα περιβάλλον απόλυτα καθαρό, όσο το δυνατόν χωρις ορατή σκόνη και υγρασία . Οι χώροι πρέπει να είναι λοιπόν πολύ καθαροί και όλα τα δωμάτια του σπιτιού να αερίζονται επαρκώς . Η επαφή με το παθητικό κάπνισμα είναι ο παράγοντας που δεν θα επιτρέψει στο παιδί μας ΠΟΤΕ να γίνει τελείως καλά. Το κάπνισμα στον απορροφητήρα ΔΕΝ είναι αποδεκτό. Ακόμη και το κάπνισμα στο μπαλκόνι μπορεί να είναι ανεπαρκές, αφού ο καπνιστής αποδεσμεύει ΟΛΕΣ τις ώρες της ημέρας νικοτίνη με την αναπνοή του σε μια ακτίνα μέχρι 70 πόντους από το στόμα του. Εαν το παιδί του βρίσκεται εντός της ακτίνας, η νικοτίνη μεταφέρεται στο δικό του βρογχικό δένδρο. "Εγώ έκανα ότι μου είπε ο παιδίατρος, αλλά και πάλι το παιδί δεν είναι τελείως καλά" . Την επόμενη φορά που θα το πεις , ξανασκέψου τα ένα-ένα.
2) Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό από το άλλο. Το ίδιο ισχύει και για το άσθμα του. Αποφεύγω λοιπόν αυτά που έχω παρατηρήσει ότι ενοχλούν το δικό μου παιδί. Κάθε φορά που χειροτερεύει, αναρωτιέμαι... Πήγαμε κάπου ; Ήρθε σε επαφή με λουλούδια,γύρη ; Έπαιξε με ζώα ; Έτρεξε πολύ ; Μύριζε χλωρίνη ή κάτι άλλο ; Τι έφαγε ; Όλα αυτά αποτελεσματικά καταγράφονται στο ημερολόγιο άσθματος (asthma diary) που οι γιατροί δεν εφαρμόζουν και οι γονείς "βαριούνται" να κρατούν.
3) Φάρμακα . Εδώ πρέπει να κάνουμε μια διάκριση.
3Α) Ο ασθματικός παροξυσμός . Το επείγον επεισόδιο, δηλαδή. Πνίγεται το παιδί στον βήχα και δεν μπορεί να πάρει ανάσα. Η θεραπεία εδώ είναι άμεση/ανακουφιστική , με λίγα λόγια Aerolin ! 4-6 πατήματα μέσω αεροθαλάμου τα οποία μπορούμε να επαναλάβουμε μετά από 20 λεπτά εκ νέου. Ενοχλούμε τον γιατρό μας ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ (ασχέτως ώρας) για να μας κατευθύνει. Η κορτιζόνη θα αρχίσει να δρά μετά από 1-2 ώρες, δεν θα "σώσει" το παιδί όπως πολλοί φαντάζονται. Αποτυχία αντιμετώπισης του οξέος παροξυσμού είτε λόγων κακών ενεργειών, είτε λόγω βαρύτητας της κρίσης, θα οδηγήσει στο νοσοκομείο.
3Β) Χρόνιο άσθμα- έλεγχος . Το άσθμα με την ηλικία ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ! Ελαχιστότατα είναι τα παιδιά που θα το κουβαλήσουν στην ενήλικο ζωή. Το παιδί μας λοιπόν, θα είναι απολύτως καλα. Το στοίχημα είναι ,μέχρι να συμβεί αυτό, το άσθμα του να ελέγχεται άριστα . Άριστα σημαίνει ότι το παιδί δεν παρεμποδίζεται στην ζωή του, παίζει, τρέχει και συμμετέχει όπως όλα τα άλλα παιδιά. Δεν έχει συχνά συμπτώματα ιδίως νυχτερινά , δεν εμφανίζει συχνές κρίσεις, δεν χρειάζεται πολλά φάρμακα και διατηρεί μια καλή αναπνευστική λειτουργία ( FEV1 >80 %). Το να ελέγξεις λοιπόν τέλεια ένα άσθμα μακροχρονίως και μάλιστα με τις μικρότερες δυνατές δόσεις φαρμάκων είναι τέχνη. Και η τέχνη θέλει μάστορα... Aerolin, Flixotide, Seretide, κορτιζόνες, Singulair , θεοφυλλίνες , αντιισταμινικά. Τα έχετε ακούσει όλα είμαι βέβαιος. Το πότε,το πως και σε ποιες δόσεις όμως θα χρησιμοποιηθούν είναι αντικείμενο βαθιάς γνώσης και εμπειρίας. Εμπειρίας που δυστυχώς είναι δυσεύρετη στην "χώρα του περίπου". Η αγωγή πρέπει να αναθεωρείται κάθε 2-3 μήνες με σκοπό την εξεύρεση των ελάχιστων δόσεων κάτω από τις οποίες το παιδί μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά.
 |
| ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΑΙΔΟΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΥΣ , Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ. (ΠΛΗΡΩΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟ < 30%) . ΤΩΡΑ ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ... (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ Γ' ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ - ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΝΑΚΑΣ) |
Κλείνω με μύθους και πραγματικότητες :
α) Να μην ντρεπόμαστε να διεκδικήσουμε την ακριβή διάγνωση του παιδιού μας. Εκτός από τον "κακό γιατρό" , η ευθύνη βαραίνει εξίσου κι εμας για το πόσο βοηθήσαμε το παιδί μας.
β) Οι μάσκες δεν είναι αντιβηχικά. Παιδί χωρίς σαφή ακροαστικά/βρογχόσπασμο ΔΕΝ χρειάζεται εισπνοές.
γ) Κάποτε (ίσως και ακόμη) ήταν "πολύ της μόδας" να έχουμε στο σπίτι και έναν νεφελοποιητή. Η μητέρα λοιπόν μπορούσε άνετα να δεχτεί ότι η/ο παιδίατρος την έβαλε να πάρει έναν νεφελοποιητή 400 ευρώ και ότι κάθε μέρα αδειάζει έναν τόνο φάρμακα, αλλά....(ναι,καλά το μαντέψατε) εαν της έλεγες ότι το παιδί της ήταν ασθματικό αντιδρούσε. "Όχι γιατρέ, εμείς μόνο λίγα ακροαστικά κάνουμε...". Ο νεφελοποιητής λοιπόν έχει περίτρανα αποδειχτεί ότι δεν πλεονεκτεί ΣΕ ΤΙΠΟΤΑ στην χορήγηση βρογχοδιασταλτικών έναντι του αεροθαλάμου.
- "Μα εμείς γιατρέ πήγαμε στο νοσοκομείο και μας κάναν νεφελοποιητή και μας βοήθησε πολύ"
Ναι. Αλλά ο νεφελοποιητής του νοσοκομείου έχει και μια παροχή οξυγόνου στον τοίχο, του σπιτιού είναι ένα πλαστικό παιχνίδι. Το υγροποιημένο οξυγόνο λοιπόν, είναι αυτό που έκανε την μεγάλη διαφορά.
δ) Υπάρχει ΜΙΑ ΜΟΝΟ ένδειξη για θεραπεία ασθματικού παροξυσμού μέσω νεφελοποιητή. Η περίπτωση του "ευθραύστου άσθματος" ( Brittle asthma type 2) κατά το οποίο το παιδί κάνει βαριές κρίσεις "εν αιθρία" με απροσδόκητες μεγάλες πτώσεις της PEFR . Είναι μια πολύ ειδική διάγνωση, η οποία απαιτεί μεγάλη εμπειρία και δεν νομίζω ότι ο γενικός παιδίατρος που δεν μιλά ΚΑΝ για άσθμα φτάνει σε τέτοια μήκη.Ασχέτως της εμπειρίας του παιδιάτρου, παιδιά με ειδικά άσθματα είναι προτιμητέο να παραπέμπονται στον παιδοπνευμονολόγο.
ε) Η διάγνωση και η αντιμετώπιση του άσθματος είναι χρονοβόρα και κοπιώδης. Ένα μικρό αντίτιμο μπροστά στην καλή υγεία και την φυσιολογική ζωή του παιδιού μας. Αναλύοντας τις παραμέτρους της διάγνωσης (λεπτομερές ιστορικό, αναπνευστικές δοκιμασίες, αντιστρεπτότητα) αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συγκεκριμένη πρώτη και σημαντικότερη επίσκεψη στον γιατρό οφείλει να διαρκέσει εξ'ορισμού minimum 60 λεπτά..Δεν μπορούμε λοιπόν να λέμε ότι πήγα στον παιδίατρο και στο κλασσικό ξεπέταγμα των 10 λεπτών είπαμε για τα ακροαστικά του παιδιού. Sorry, το έχω μετρήσει, δεν βγαίνει...
στ) Θα διαπιστώσατε ότι στην θεραπεία δεν ανέφερα πουθενά για αντιβίωση. Γιατί άραγε ; Γιατί ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ !
Συμπερασματικά, το άσθμα δεν είναι και δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού. Απλά χρειάζεται μια σωστή και νοικοκυρεμένη προσέγγιση. Με την σωστή θεραπεία και καθοδήγηση, το παιδί μας θα μπορεί να έχει μια φυσιολογικότατη ζωή χωρίς αποκλεισμούς.
Πολυ καλο αρθρο!μπραβο σας.. ανακαλυψα πως εχω αλλεργικο ασθμα στα 27 μου μετα απο 4 μηνες αντιβιωτικων και ειπνοων επειδη ειχα "βροχιτιδα" κατα τον παθολογο μου και μολις τελειωνε η θεραπεια αντε παλι απ την αρχη... μεχρι που πηγα στον πνευμονολογο κ σωθηκα.. τωρα εχω τον μικρο μου που παρουσιαζει συμπτωματα,εκανε κ ενα μηνα θεραπεια με singulair επειδη εγω εμμεσα το εθιξα στον παιδιατρο γιατι ηδη ειχε παρει 2φορες αντιβιωση αλλα ποτε δεν εφευγε ο βηχας και απο τοτε (πανε 2 μηνες) ηταν καλα. Μεχρι που αρχισε ο βηχας ο δυνατος μετα απο 3 μερες που τον επιασε η ρινιτιδα.. πρεπει να τον παω σε πνευμονολογο θεωρειτε ή να συμβουλευτω τον παιδιατρο;;ειναι 8 ετων. Ευχαριστω
ΑπάντησηΔιαγραφήΑγαπητέ Δρ Χαρίτο ευχαριστώ πάρα πολύ για την ανάρτηση κι εύχομαι ολόψυχα το περί μη μονιμότητας του άσθματος να ισχύει, αν και αμφιβάλλω να μην υπάρχει λανθάνον άσθμα στην ενήλικη ζωή του γιου μου. Μένω εξωτερικό και δε φοβάμαι τις λέξεις, από τότε που ο δίχρονος γιος μου διαγνώστηκε με ΑΣΘΜΑ και παραπεμφθήκαμε σε παιδοπνευμονολόγο νιώθω πως έχω μεγαλύτερο έλεγχο στην πάθηση, αν και αργήσαμε να πάρουμε τη διάγνωση μιας και οι γιατροί δεν ήθελαν να διαγνώσουν τόσο μικρό παιδί δεδομένου κιόλας ότι δε μπορεί να υποβληθεί σε εξέταση peak flow. Μετά από δική τους καθυστέρηση να με βοηθήσουν με φάρμακα ένα κρυωματάκι εξελίχθηκε σε πνευμονία. Εκτοτε τουσ κυνηγώ εγώ. Το παιδί παίρνει στεροειδή εισπνεόμενα και Singulair. Η αχίλλειος πτέρνα μας είναι οι ιώσεις, και όπως λέτε το βασικό σύμπτωμα ο βήχας, επίμονος τη νύχτα μέχρις εμέτου. Τα ίδια συμπτώματα έχει μονίμως ο άντρας μου, ο οποίος ΑΡΝΕΙΤΑΙ την πιθανότητα άσθματος και όπως λέτε τα αποδίδει σε αλλεργίες, μια στη σκόνη, μια στην υγρασία. Το σπίτι είναι πολύ καθαρό και άκαπνο, χωρίς κατοικίδια. Συμφωνώ μαζί σας ότι είναι αφάνταστη ταλαιπωρία να αρνούμεθα καταστάσεις, χάνοντας πολύτιμο χρόνο. Ενας παροξυσμός άσθματος κάνει και τον πιο ψύχραιμο να οδηγεί πανικόβλητος στο νοσοκομείο με πιτζάμες. Εύχομαι τόσο πολύ να έχετε δίκιο στις στατιστικές σας και το παιδί μου να βελτιωθεί αργότερα όταν μεγαλώσουν/δυναμώσουν οι αεραγωγοί. Εκτιμώ την ανάρτηση αυτή γιατί συχνά οι γονείς έχουμε ΑΡΝΗΣΗ να δεχθούμε την πραγματικότητηα από φόβο. Δεν είμαστε όλοι γιατροί! Αλλά σε τετοιες χρόνιες παθήσεις ίσως να πρέπει και να γίνουμε ενίοτε...Σας χαιρετώ, με εκτίμηση Χριστίνα Δανιηλίδη
ΑπάντησηΔιαγραφήΝα σας ενημερώσω επίσης ότι τη μεγαλύτερη θεραπευτική διαφορά την έκανε το εισπνεόμενο στεροειδές (Clenil 50mcg). Σκοπός της θεραπείας είναι η ελάττωση όσο το δυνατόν του Αερολίν. Χάρη στο θαυματουργό αυτό φάρμακο χρειαζόμαστε Αερολίν μόνο σε κρυώματα. Επίσης με ένα πρωτόκολλο 20 εισπνοών ημερησίως για ένα διήμερο σε περιόδους κρίσεων έχουμε γλιτώσει τα στεροειδή από το στόμα. Πιστεύετε ότι τα φάρμακα αυτά καθυστερούν την ανάπτυξη των παιδιών?
ΑπάντησηΔιαγραφή