ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΝΟΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΝΟ - ΤΟ ΡΟΧΑΛΗΤΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΑΘΩΟ - ΧΑΡΙΤΟΣ ΒΟΛΟΣ

Πολλά παιδιά ροχαλίζουν ή/και κάνουν ανήσυχο ύπνο. Άλλα ροχαλίζουν μόνο όταν είναι «κρυωμένα» και άλλα αρκετά συχνά. Το ροχαλητό αυτό άλλες φορές είναι μάλλον «αθώο», σε αρκετές όμως περιπτώσεις μπορεί να μαρτυρά μια «κρυμμένη» παθολογία που έχει να κάνει με διαταραχή της φυσιολογικής αρχιτεκτονική του ύπνου του παιδιού μας, όπως το σύνδρομο αποφρακτικών απνοιών.

Ποιά παιδιά πρέπει να ελεγχθούν ;

1. Παιδιά τα οποία ροχαλίζουν συχνά, ακόμη και όταν δεν είναι «άρρωστα».
2. Παιδιά που κάνουν ιδιαίτερα ανήσυχο ύπνο (στριφογυρίζουν/ξυπνούν)
3. Παιδιά που κατά τον ύπνο ιδρώνουν εύκολα, ακόμη και όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος δεν είναι υψηλή 
4. Εκείνα τα παιδιά που οι γονείς τους έχουν διαπιστώσει ότι σταματά/ «κόβεται» η αναπνοή τους όταν κοιμούνται 
5. Παιδιά που είναι γνωστό ότι έχουν υπερτροφικές αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια) 
6. Παιδιά με στασιμότητα σωματικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού. 
7. Παιδάκια που εμφανίζουν ανεξήγητη πρωτοπαθή νυχτερινή ενούρηση και δεν μπορούν να κόψουν εύκολα την πάνα το βράδυ. 
8. Παχύσαρκα παιδάκια με δυσκολία στην αναπνοή. 
9. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες/διαταραχές συμπεριφοράς/πρόβλημα υπερκινητικότητας που κάνουν ανήσυχο ύπνο.

Πώς γίνεται αυτός ο έλεγχος ;

• Γίνεται λεπτομερή λήψη του ατομικού και του οικογενειακού ιστορικού του παιδιού . Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιούμε έχει περισσότερες από 100 ερωτήσεις. Αυτό το πρώτο βήμα, όμως, είναι και το σημαντικότερο. Το ιστορικό από μόνο του, σε συνδυασμό με την γνώση του γιατρού μας γύρω από το πρόβλημα, αρκεί, αν όχι να βάλει την διάγνωση, να «ξεδιαλέξει» εκείνα τα παιδιά που χρειάζεται να προχωρήσουν σε περαιτέρω έλεγχο. 

 

• Στην κλινική μας εξέταση, θα χρειαστούμε πάντοτε την βοήθεια του συναδέλφου ΩΡΛ για την επισκόπηση των αδενοειδών εκβλαστήσεων και την εκτίμηση άλλων παραμέτρων (σχήμα υπερώας/περίμετρος τραχήλου κτλ). 

  

  ΑΜΥΓΔΑΛΕΣ - "ΣΥΜΠΛΗΓΑΔΕΣ"

• Ακολούθως, βγάζουμε στο παιδί μας μια ακτινογραφία επιφάρυγγα (πλάγια λήψη με τον αυχένα σε έκταση). Αυτή συχνά αποκαλύπτει πληροφορίες για το εύρος του ανώτερου αεραγωγού. 

  

  ΑΡΧΙΚΑ ΣΤΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

  
  

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΠΟΥ ΗΡΘΕ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΜΑΣ

•  Το επόμενο βήμα είναι η εκτέλεση δοκιμασίας νυχτερινής οξυμετρίας. Είναι μια διαδικασία απλή, κατά την οποία το παιδί μας κοιμάται φορώντας στο χεράκι του ένα ρολόι-οξύμετρο το οποίο καθόλη την διάρκεια της νύχτας καταγράφει τον κορεσμό οξυγόνου του παιδιού μας. Όταν το παιδί μας ξυπνά το πρωί, το ρολογάκι αφαιρείται και τα αποτελέσματα διαβάζονται και βαθμολογούνται από ειδικό γιατρό.

  

  ΟΞΥΜΕΤΡΟ ΡΟΛΟΓΑΚΙ  ΓΙΑ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΟΞΥΜΕΤΡΙΑ - ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΜΕΘΟΔΟΣ , ΑΛΛΑ ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

• Τέλος, η εξέταση που με μεγάλη ακρίβεια προσδιορίζει όχι μόνο την διάγνωση,αλλά και τον βαθμό του προβλήματος, είναι η ολονύκτια πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου. Η μελέτη ύπνου είναι δύσκολο να γίνει, καθώς απαιτεί ειδικό εργαστήριο και προσωπικό. Το παιδί  μας πρέπει να κοιμηθεί όλο το βράδυ στο εργαστήριο ύπνου συνδεδεμένο με μηχανήματα που καταγράφουν μια σειρά από παραμέτρους (συνεχές ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ηλεκτρομυογράφημα, κορεσμός οξυγόνου, αναπνευστικές κινήσεις θώρακα-κοιλιάς, εκπνεόμενη ροή αέρα κ.α). Η συνεργασία δεν είναι εύκολη και τα εργαστήρια ύπνου στην Ελλάδα είναι ελάχιστα. Για τον λόγο αυτό, η νυχτερινή οξυμετρία παγκοσμίως κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. 

 

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΥΝΔΕΘΗΚΕ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΝΟΥ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ! (ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΑΙΡΕΣΗ...)

(Κυματομορφές μελέτης ύπνου : Παρατηρήστε την κόκκινη γραμμή SpO₂ πώς «βουτάει» επάνω στο επεισόδιο αποφρακτικής άπνοιας. Σχόλιο για συναδέλφους : «Παράδοξη αναπνοή» προκύπτει από την μελέτη των ζωνών THORAX – ABDOMEN)

(KATAΓΡΑΦΗ ΑΠΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ – ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΕΠΙΠΕΔΩΣΗΣ ΤHΣ ΚΥΜΑΤΟΜΟΡΦΗΣ FLOW ΜΕ ΣΥΝΟΔΟ ΗΠΙΟ ΑΠΟΚΟΡΕΣΜΟ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ)

Πώς μπορεί το παιδί μου να απαλλαγεί από αυτό το πρόβλημα και να αποκτήσει μια καλύτερη ποιότητα ύπνου ;

Εξαρτάται από τον βαθμό του προβλήματος. Παιδιά με ήπιο πρόβλημα θα προχωρήσουν με απλές οδηγίες – θεραπευτικά μέτρα. Αυτά είναι :

 

1. Βελτιώνω την θέση ύπνου του παιδιού. Η κακή στάση του σώματος κατά τον ύπνο, μπορεί να επιδεινώσει την κλινική εικόνα. Η προτιμητέα θέση είναι η πλάγια, με τον αυχένα σε ελαφρά έκταση. Επιλέγω προσεκτικά μαξιλάρι. 
2. Εαν το παιδί μου είναι υπέρβαρο, φροντίζω να ελέγξω το σωματικό του βάρος. Απώλεια βάρους  15% μπορεί να βελτιώσει σε ορισμένες περιπτώσεις τα συμπτώματα. 
3. Σταματώ να υποβάλλω το παιδί μου σε παθητικό κάπνισμα. 
4. Αποφεύγω την υπερβολική χορήγηση αντιισταμινικών που μπορούν να καταστείλλουν το παιδί.
5.  Καθαρίζω τακτικά τις εκκρίσεις του ρινοφάρυγγα πριν από τον ύπνο. 
6. Το παιδί αποφεύγει τα βαριά γεύματα το βράδυ ή την μακρόχρονη παραμονή μπροστά από οθόνες προ της κατακλίσεως.

Όταν το πρόβλημα επιμένει…

Παιδιά με μέτριο ή σοβαρό πρόβλημα, συνήθως δεν είναι δυνατόν να ανακουφιστούν μόνο με τα ανωτέρω μέτρα. Σε αυτήν την περίπτωση :

• Χορηγούμε στο παιδί σπρέι από την μύτη (ρινικά στεροειδή) για μία περίοδο 6 εβδομάδων. Αυτό αντιμετωπίζει το «μπούκωμα» από το οποίο πολλά παιδάκια αυτής της κατηγορίας ταλαιπωρούνται. Το σημαντικότερο, όμως, όλων, είναι ότι με την αγωγή αυτή καταφέρνουμε συχνά να ελαττώσουμε σε μέγεθος τα κρεατάκια και τις αμυγδαλές του παιδιού και να «απελευθερώσουμε» τον ανώτερο αεραγωγό. Το παιδί αρχίζει σταδιακά να αναπνέει καλύτερα κατά τον ύπνο και να ροχαλίζει ολοένα και λιγότερο. Παιδιά με ήπιο ως μέτριο πρόβλημα, λοιπόν, μπορούνε έτσι να «γλυτώσουν» την εγχείρηση.

• Περιπτώσεις μετρίου-μεγάλου βαθμού, συνήθως δεν θα αποφύγουν την επέμβαση. Εάν την αποφασίσουμε, σχεδόν πάντα θα βγάλουμε και αμυγδαλές και κρεατάκια. Εάν το παιδί μας έπασχε από αποφρακτική τύπου άπνοια, η βελτίωση είναι θεαματική από τις πρώτες κιόλας ημέρες.

• Σε ακόμη δυσκολότερες περιπτώσεις ή σε παιδιά που πάσχουν από νευρομυικά νοσήματα, μπορεί παρά τις παρεμβάσεις να απαιτηθεί κατά τον βραδινό ύπνο εφαρμογή προσωπίδας συνεχούς χορήγησης θετικών πιέσεων που κρατούν ανοικτό τον ανώτερο αεραγωγό (CPAP). Ευτυχώς, οι περιπτώσεις αυτές είναι λίγες.

 

ΠΑΙΔΑΚΙ ΜΕ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΠΝΟΙΕΣ ΚΟΙΜΑΤΑΙ ΜΕ CPAP

 

 

 

Και γιατί να μην τα βγάλουμε τα κρεατάκια από την αρχή, για «να τελειώνουμε» ;

Η αδενοειδεκτομή/αμυγδαλεκτομή είναι, μάλλον, μια απλή επέμβαση (επέμβαση ωστόσο). Η λογική στην παιδιατρική είναι να ξεκινούμε πάντοτε με την ηπιότερη δυνατή παρέμβαση στην προσπάθειά μας να ελέγξουμε το πρόβλημα. Δεν χρειάζονται όλα τα παιδιά επέμβαση ! Όσα μπορούν να την αποφύγουν, καλώς θα πράξουν. Τα παιδιά που έχουν απόλυτη ένδειξη για να χειρουργηθούν, να είστε βέβαιοι : Τελικώς, δεν θα το αποφύγουν… Ο ρόλος του παιδιάτρου σε συνεργασία με τον ΩΡΛ είναι να κατευθύνουν βήμα-βήμα την οικογένεια. Και να την κατευθύνουν σωστά, ζυγίζοντας κάθε στιγμή τα υπερ και τα κατά, προς όφελος του παιδιού.

Σε άλλες περιπτώσεις, τα αποτελέσματα μετά την επέμβαση είναι κατώτερα των προσδοκιών. Αυτό συμβαίνει συνήθως, όταν οι γονείς «βιάζονται» να βγάλουν τα κρεατάκια του παιδιού, χωρίς να έχουν τεκμηριώσει επαρκώς την διάγνωση. Υπάρχουν άπνοιες που είναι κεντρικού τύπου (ή μικτού). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η θεραπευτική προσέγγιση είναι διαφορετική.

Και αν δεν κάνω τίποτα για όλα αυτά, τι θα γίνει ;

Τα συμπτώματα του παιδιού συνήθως κλιμακώνονται. Η κακή ποιότητα ύπνου σε συνδυασμό με την διαταραχή ανταλλαγής αερίων κατά τον ύπνο και την υποξυγοναιμία μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια προβλήματα. Ιδίως σε σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να έχουμε μακροπρόθεσμες επιπλοκές από το καρδιαγγειακό (συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια – διαστολική υπέρταση), προβλήματα μεταβολισμού (παχυσαρκία – αντίσταση στην ινσουλίνη), ευπάθεια σε λοιμώξεις, διαταραχές συμπεριφοράς, νευρολογικές – αναπτυξιακές διαταραχές. Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι απλό.

Μύθοι – αλήθειες – συμπεράσματα

1. Κάθε παιδί που ροχαλίζει, δεν πάσχει απαραίτητα. Το αντίστροφο, όμως, ισχύει : Σχεδόν κάθε παιδί που πάσχει, ροχαλίζει ή/και κάνει ανήσυχο ύπνο. 
2. Οι διαταραχές κατά τον ύπνο μπορούν να εμφανιστούν, όπως είδατε, «με χίλια πρόσωπα». Η διάγνωση τους απαιτεί πολύ προσεκτικά βήματα, γνώση και μέθοδο. 
3. Εάν υποπτευόμαστε ότι το παιδί μας μπορεί να έχει πρόβλημα, πρέπει να δράσουμε. Το πρόβλημα δεν θα περάσει συνήθως «από μόνο του». 
4. Είναι λίγα τα παιδιά που θα εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές. Είναι πολλά, όμως, εκείνα που θα έχουν μια κακή ποιότητα ύπνου και κατ’ επέκταση μια σειρά και από ημερήσια συμπτώματα (αναπτυξιακές διαταραχές, υπερκινητικότητα, μαθησιακές δυσκολίες) και επομένως μια όχι και τόσο καλή ποιότητα ζωής. Αυτό, στην Παιδιατρική, απλά δεν το δεχόμαστε !

 

ANTIO XEIMΕΡΙΑ ΝΑΡΚΗ...

 

*Ο Γεώργιος Χαρίτος είναι Ειδικός Παιδίατρος και υπ.Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο αντικείμενο της Παιδιατρικής Πνευμονολογίας. Εργάστηκε για 3 χρόνια στο Εργαστήριο Μελετών Ύπνου της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου, επάνω σε παιδιά με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα και διαταραχές ύπνου.